Sosyal Hayatta Stres ve Kişilerin Değişim Arzusu
ABD Batı Avrupa gibi endüstrileşmiş toplumlarda veya aralarında Türkiye’nin de bulunduğu endüstrileşme yolundaki toplumlarda stres doğurucu en önemli etkenlerden bir tanesi sosyal hareketliliktir. Toplumda bundan 40-50 yıl öncesi ile kıyaslanmayacak bir hareketlilik vardır. En alt sosyo-ekonomik hayata başlayan birçok kimse 5-10 yıl içinde en üst ekonomik basamaklara kadar tırmanabilmekte; çocukluk ve ilk gençlik yıllarında kağnı ve at arabası kullananlar orta yaşlarında en lüks araçları kullanır duruma gelebilmektedir.
İnsanların hemen hepsinin çevresinde sayıları hiç de az olmayan bu tür kimselerin varlığı bireylerin nitelikleri ve meziyetleri konusunda hiçbir değerlendirme ve hesaplaşma yapmaksızın üst sosyo-ekonomik hayatın görünür özelliklerini özler ve hak gelir duruma gelmesine sebep olur.
Toplumda sosyo -ekonomik açıdan görülen hareketlilik, sosyo-kültürel alanda da kendini göstermektedir. Çocukluğunda yer sofrasına bağdaş kurmuş olan birçok kimse, lüks otellerdeki açık büfelerde şeref misafiri olmakta; ilkokulda karnelerinde Türkçe notları kırık olanlar devletin en üst kademelerinde veya resmi ve özel kitle iletişim araçlarında sorumlu noktalara gelebilmektedirler. Bunlardan başka kız arkadaşlarıyla gezdikleri için büyükleri tarafından cezalandırılmış babalar, kızlarına erkek arkadaşlarıyla gece gezmeye gitmelerine izin vermek zorunda kalmakta; anneleri başörtülü birçok erkek, eşini çalışma hayatı içinde tanıyıp seçmenin ikilemini yaşamaktadır. Yukarda sayılanlara ek olarak, geçen kuşaklarda doğal olan doğduğu yerde yaşayıp, hayatını tamamlama olgusu, artık neredeyse ortadan kalkmış gibidir. Batının kendi özelliklerinden kaynaklanan göç faktörü, Türkiye için çok daha önemli boyutlarda söz konusudur. Bir önceki kuşak için akla hayale gelmeyecek olan bu gelişmeler hem bir özgürlüğün sonucudur, hem de bu olguların kendisi büyük bir özgürlüğe sebep olmuştur. Bu özgürlük bizim için artık vazgeçilmezdir. Ancak bu arada özgürlükler için ödemekte olduğumuz bedeli de düşünmenin zamanı gelmiştir.
Yazar: Sevda Kangal Kılınç
